انتقال فناوری و جایگاه آن در سرمایه گذاری خارجی

بهروز اخلاقی دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران حسین بیابانگرد دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه تربیت مدرس انتقال تکنولوژی یا فناوری به عنوان فرآیندی که بر اساس آن علوم، فنون، مهارتها و تواناییهای علمی و فنی تحت مالکیت یا اختیار شرکت و یا کشور دارنده آن به شرکت یا کشوری که متقاضی چنین دانشها یا مهارتهایی است انتقال می یابد، یکی از مباحث اساسی سرمایه گذاری خارجی را تشکیل می دهد. یکی از اهداف عمده کشورهای در حال توسعه دستیابی به فناوریهای جدید ابداعی کشورهای پیشرفته و شرکتهای چند ملیتی از طریق جلب و جذب سرمایه گذاری خارجی است. قرارداد انتقال فناوری از نظر تحلیل ماهیت حقوقی در سیستم حقوقی ایران از مصادیق ماده 10 قانون مدنی به حساب می آید. فناوری به عنوان یک کالای غیر مادی بصورت تجاری یا غیر تجاری قابل انتقال است. سرمایه گذاری مستقیم خارجی که گاه از آن به مشارکت تجارتی بین المللی تعبیر می شود، مهمترین و اقتصادیترین روش انتقال تجاری فناوری به حساب می آید. از بین روشهای مختلف انتقال فناوری پیشرفته خارجی، سرمایه گذاری مستقیم خارجی از طریق ایجاد شرکتهای مشترک از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است، چرا که از طرفی سرمایه گذار خارجی به علت مشارکت در مالکیت و مدیریت شرکت، معمولا فناوری قابل قبولی را ارائه می کند و از طرف دیگر به دلیل علم و آگاهی شرکای محلی از اوضاع و احوال مختلف داخلی، حساسیتهای احتمالی حقوقی، اقتصادی و سیاسی به حداقل می رسد.